“….Η σύνθεση είναι η λογική έκφραση ενός εσωτερικού και προσωπικού ρυθμού ο οποίος προτού να προσδιορισθή είτε εις το μουσαμά είτε εις το μάρμαρο, προυπήρξε ως μουσική μέσα στην ψυχή του καλλιτέχνη…”
Τις σκέψεις αυτές καταθέτει ο Κωνσταντίνος Παρθένης στο άρθρο του “Η Ζωγραφική” που δημοσιεύεται στο περιοδικό “Ανθρωπότης”, τον Μάιο του 1920. Αν και αποσπασματικές, είναι ενδεικτικές του ιδεώδους της συναισθησίας (Synaestaesie) και του οράματος της σύζευξης των τεχνών που θα χαρακτηρίσουν τον Eλληνα δημιουργό υπό την επίδραση των συμβολιστών. Ο ίδιος, άλλωστε, αγαπούσε τη μουσική, ενώ στα χρόνια παραμονής του στη Βιέννη (1895/96-1903) σπούδασε παράλληλα με τη ζωγραφική και μουσική. Στο έργο του συναντώνται συχνά αλληγορικές απεικονίσεις της μουσικής καθώς και μυθολογικά και θρησκευτικά θέματα μουσικού περιεχομένου. Στις κρίσεις του για τη ζωγραφική, επίσης, χρησιμοποιεί, συχνά μουσικό λεξιλόγιο. Η Ιουλία Παρθένη, γυναίκα του ζωγράφου, ήταν εξαιρετικού ταλέντου μεσόφωνος και ο ίδιος έπαιζε βιολί. Με γνώμονα τις σκέψεις αυτές το έργο του “Η Μουσική των Αγγέλων” (δεκαετία του 1920), ζωγραφισμένο στο ηχείο του πιάνου της γυναίκας του Ιουλίας, η οποία υπήρξε και αοιδός, θα μπορούσε να ιδωθεί ως σύμβολο του οράματος της σύνθεσης των τεχνών και ως αλληγορική έκφραση των ποικίλων δρόμων που συνδέουν τη μουσική με την εικαστική δημιουργία.
Ο Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967) είναι αναμφισβήτητα ο σημαντικότερος Έλληνας ζωγράφος του 20ού αι. Κατόρθωσε να συνδυάσει την ελευθερία της μοντέρνας τέχνης με την ελληνική πνευματικότητα, αξιοποιώντας τα διδάγματα της αρχαίας και βυζαντινής κληρονομιάς. Η νεωτερικότητα γίνεται αποδεκτή από την ελληνική τέχνη ως αξία κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα σταδιακά και αποσπασματικά και καλείται να αντιπαλέψει τον πανίσχυρο συντηρητικό Ακαδημαϊσμό της Σχολής Μονάχου. Η αποδοχή της βέβαια συσχετίζεται άμεσα με την ελληνική ανάπτυξη, παρά τον αναιμικό χαρακτήρα της, η οποία θα μπορούσε να εντάξει την Ελλάδα στη δυτικοευρωπαϊκή της προοπτική. Η καλλιτεχνική μορφή που έμελλε να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και να κατανοήσει με τον πληρέστερο τρόπο τις νεωτερικές καλλιτεχνικές κατακτήσεις, από τον ιμπρεσιονισμό μέχρι τον κυβισμό, είναι ο Κωνσταντίνος Παρθένης.
Ars Musicalis 